Column: ‘Kerst’ door Ds. Willemien Lammers

Het was november 1918 en kort na het einde van de eerste wereldoorlog. The Rev. Eric Milner-White, de kapelaan van King’s College in Cambridge, Engeland, dacht na. Wat te doen met kerst? Want dit zou een bijzondere kerst worden: de eerste na de oorlog. Zouden de mensen wel vreugde kunnen voelen? Feest vieren? En hoe kon hij recht doen aan hun ervaringen van verdriet en verlies?

In 1914, aan het begin van de oorlog, was Milner-White als vrijwilliger in dienst gegaan. Hij werd kapelaan in het leger. Zo beleefde hij zelf de hel van de loopgravenoorlog. “De nachten zijn gevuld met aanhoudende verschrikkingen,” schreef hij in een brief naar huis. “Een afschuwelijk, heimelijk bestaan. De gevechten zijn onbeschrijfelijk, onvoorstelbaar. Een aanhoudend vuurwerk van lichtende bollen gaat vanuit de Duitse loopgraven omhoog. Het meest afschuwelijk is het lawaai. We voelen ons machteloos tegen de oorverdovende knallen en het gebulder. We dromen van metaal dat de lichamen van arme stakkers verscheurt…”

Begin 1918 keerde hij terug naar Cambridge. Een kwart van de leden van King’s College kwam niet terug: allemaal gestorven. En in november eindigde de oorlog. Het was vrede. Velen hadden door hun afschuwelijke ervaringen hun geloof en vertrouwen verloren. Hoe kun je kerst vieren met de oorlog nog op je netvlies? Hoe kun je kerst vieren als je verdrietig bent omdat je rouwt?

Milner-White wilde een boodschap van hoop verkondigen. Hoop, ondanks de ellende in de wereld. Ondanks de puinhoop die mensen van het leven maken. Hij wilde mensen vertrouwen in de toekomst meegeven. En vooral: hij wilde laten zien dat zelfs waar mensen het opgeven, God trouw blijft. Hij ging op zoek in de traditie van zijn kerk en hij vond Lessons and Carols.

Millner-White koos 9 Lessons uit: gedeelten uit de bijbel. De eerste twee vertellen over het verdriet dat mensen zichzelf en elkaar aandoen. Maar daarna volgen 7 Lessons over de beloften van God. Over het wonder van een nieuw begin, een nieuwe toekomst. Over liefde en verbondenheid. Over vrede. Over de geboorte van Jezus. En daaromheen plaatste Milner- White de mooiste, meest inspirerende, de meest ontroerende kerstliederen die hij kon vinden. Zo begon het, in 1918, Kings’ College, Cambridge: Lessons and Carols.

En hij wist de goede snaar te raken. Mensen waren ontroerd. Ze werden geraakt door de schoonheid en de heiligheid van de woorden en de muziek. Ze kwamen even los van hun alledaagse zorgen. Ze voelden zich verbonden met elkaar en met de hemel. Als snel werden de Lessons and Carols uitgezonden op de radio, en later, op tv. Talloze kerken doen intussen mee. Dit jaar wordt het voor velen van ons ook een vreemde en moeilijke kerst. Anders dan toen in 1918, maar toch. Zouden de Lessons and Carols nog steeds kunnen ontroeren en troosten? Wij denken van wel. Onze kerk biedt samen met de Stichting Muziekvrienden de Samenstroom Lessons and Carols aan. Komende zondag, 20 december, om 17:00 uur. Alleen online natuurlijk. Kijken kan via desamenstroom.nl Later terugkijken kan via kerkdienstgemist.nl

Willemien Lammers