Column: ‘Beveel gerust uw wegen…’ door Ds. Willemien Lammers

Toen de kleine Paul geboren werd, in 1607, lachte het leven hem toe. Zijn ouders hadden een herberg en een grote moestuin. Vader deed aan stadspolitiek en was raadslid en zelfs een tijdje burgermeester. De kleine Paul mocht naar de stadsschool. Maar toen hij een jaar of 11 was, veranderde alles. De dertigjarige oorlog brak uit. Een tijd van oorlog, hongersnood, epidemieën, armoede en ellende. Paul en zijn familie bleven niet gespaard. Voor zijn vijftiende verjaardag had hij zijn beide ouders al verloren.

Na zijn studie theologie kreeg Paul een baan als huisleraar in een gezin in het zwaar getroffen Berlijn. De stad was meer als gehalveerd: van 12.000 naar 5.000 inwoners. Ook na de oorlog bleef Pauls leven niet van ellende gevrijwaard. Hij trouwde met Anna Maria. Samen kregen ze vijf kinderen, waarvan er vier jong stierven. En na een jaar of 12 verloor Paul ook zijn vrouw. Intussen was Paul predikant geworden en hij had een voortreffelijke reputatie, maar kreeg hij het aan de stok met de Brandenburgse keurvorst. Het eind van alles was dat Paul zijn baan ook nog kwijtraakte. Het stadje Lübben redde hem: het haalde hem binnen als predikant. Daar leidde Paul tot aan zijn dood een uiterst bescheiden leven.

Dit droevige verhaal vertel ik u niet zomaar. Want hoe droevig de omstandigheden ook waren, het werk van Paul Gerhardt is bij velen van u welbekend. Hij was niet alleen dominee, maar ook dichter. En ruim een halve eeuw later was er die grote Duitse componist: Johann Sebastian Bach. Die in 1728 een stuk componeerde dat nog steeds wordt opgevoerd, ook in Nederland: de Mattheüs-Passion. En Bach nam in die Passion een aantal bekende en geliefde geestelijke liederen op. Waaronder dit: “Befiehl du deine Wege..” Van Paul Gerhardt.

Het is een lied van grenzenloos vertrouwen. En dat is misschien nog wel het meest bijzondere. Dat Paul Gerhardt, met zijn moeizame levensloop, en al zijn verdrietige ervaringen, zijn eigen geloof behield, en in staat bleek om andere mensen te troosten en te bemoedigen. “Vertrouw op God,” zegt hij in dit lied. “Het lijkt soms of alles donker is, en er in de diepe nacht geen lichtje meer te zien is. Maar op een moment dat je het het minst verwacht, zul je zien dat God er voor jou is. Hoe zwaar de last ook is die op je drukt, eens komt het moment dat je ervan bevrijdt zult zijn. Vertrouw je levensweg aan God toe. Hij vindt heus wel wegen voor jou om te gaan.”

Tot op de huidige dag worden de liederen van Paul Gerhardt over de hele wereld gezongen. Ook bij ons in de kerk: “Beveel gerust uw wegen…” staat in ons liedboek. Nog steeds laten mensen zich in moeilijke omstandigheden zich door zijn lied bemoedigen. Als straks de Mattheüs-Passion weer klinkt, zing ik zachtjes mee. “Befiehl du deine Wege und was dein Herze kränkt der allertreusten Pflege des, der den Himmel lenkt…”

Willemien Lammers